: 
Description
พญาภุชงค์นาคราชเจ้าวิสุทธิเทวา เป็นพญานาคราชประจำองค์พระศิวะเทพ หรือ พระอิศวรเจ้า อยู่ในตระกลู วิรูปักษ์ มีพระวรกายเป็นสีเทาฮินดู พระนาภี และ พระเศียรเป็นสีแดง มีพระเศียร ตั้งแต่ ๑ ,๓ ,๕ ,๗ ,๙ แล้วแต่ปางค์ แต่ส่วนใหญ่ที่ปรากฎให้เห็น คือ ๑ เศียร และ ๗ เศียร
มีพระอัครมเหสี คือ พญานาคิณีเทวีศรีปางตาล ( แม่ย่าทองคำ ) ซึ่งเป็นพญานาคิณีประจำองค์แม่พระอุมาเทวี มเหสีของพระศิวะเทพ และ มีพระมเหสีรองลงมาอีกมากมายรวมถึงพระสนมอีกนับพัน
พระฤาษีนาคา หรือ (ปู่นาคราช)
ท่านท้าวภุชงค์ ท่านบำเพ็ญเพียรมานานจนบังเกิดอิทธิฤทธิ์ เมื่อครั้งองค์พระสมณะโคดมบำเพ็ญเพียรในช่วงมารผจญ เกิดพายุและน้ำท่วมใหญ่เพื่อหวังให้พระองค์ตื่นจากสมาธิ แต่ท่านท้าวภุชงค์ได้ขดลำตัวและแผ่เศียรเพื่อปกป้องคุ้มครององค์ท่าน
อานิสงค์ครั้งนั้น ทำให้ท่านบังเกิด ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ท่านท้าวภุชงค์จึงเฝ้าอยู่ ณ พระธาตุจุฬามณีเจดีย์สถาน หากท่านใด อยากขึ้นไปไหว้พระธาตุบนสรวงสวรรค์ล่ะก้อ… ให้ท่านไหว้พ่อท้าวภุชงค์ หากท่านมีบุญกับองค์ท่าน …
ท่านจะมาพาเหาะข้ามเขาไกรลาสและป่าหิมพานต์.. ขึ้นไปกราบไหว้พระธาตุจุฬามณีเจดีย์สถาน ปู่ฤาษีนาคา ฤาษีผู้มีตะบะเดชะการบำเพ็ญเพียรจนสามารถจำแลงแปลงการเป็นครึ่งคนครึ่งนาคได้ เป็นที่เคารพนับถือกันมากในปวงชน ท่านมีเมตรตาจิตสูงชอบช่วยเหลือคนตกทุกข์ได้ยาก และท่านยังเปนผู้มีจิตโอนอ่อนมาทางพระพุทธศาสนา ท่านยังเป็นผู้ที่ปกป้องดูแลคุ้มครองพระพุทธศาสนา
คาถาบูชาปู่ฤาษีภุชงค์
ตั้ง นะโม 3 จบ
นะติตัง พญามะ นาคายะ อภินัง นาคา สาธุโนภันเต ยะมะ ยะมะ
กายะ วาจะ จิตตัง อะหังวันทา ภุชงค์ นาคราช วิสุทธิเทวาปูเชมิ
